การเกษตรแบบยั่งยืน

 

สุวรรณภูมิเป็นแหล่งอารยธรรมและการเพาะปลูกมานานนับสิบปี  คนไทยสมัยโบราณส่วนใหญ่ทำดินไม่ได้ “ทำขาย” อย่างจริงจัง  การเกษตรดั้งเดิมจึงเป็นเกษตรธรรมชาติที่ค่อย ๆ พัฒนามาพร้อมกับวัฒนธรรมแบบภูมิปัญญา  แต่ปัจจุบันนี้เรามีพลเมืองมากขึ้น  ต้องการอาหารและปัจจัยอื่น ๆ เพิ่มขึ้นมาก  สินค้าเกษตรต้องผลิตมากขึ้นให้เพียงพอต่อความต้องการของผู้บริโภคและโรงงานอุตสาหกรรม  ต้องอาศัยความรู้และเทคโนโลยีที่ทันสมัยต่าง ๆ

การเกษตรสมัยใหม่จึงทำการผลิตแบบอุตสาหกรรมไปด้วย  อาศัยเครื่องจักร  ปุ๋ย และสารเคมีนา ๆ ชนิดที่ต้องซื้อใช้  แผ่นดินอย่างไม่มีการพัก

ผลผลิตที่ได้บางครั้งขายไม่ได้ราคา  ส่งออกในราคาขาดทุน  ไม่คุ้มกับทรัพยากรที่สูญเสียไป

 

เกษตรยั่งยืน (sustainable agriculture)

นอกจากนี้ยังมีวิธีการที่มีเป้าหมายคล้ายกับเกษตรยั่งยืน เช่น เกษตรอินทรีย์  เกษตรแบบผสมผสาน  เกษตรปลอดสารพิษ  ซึ่งล้วนแต่เป็นวิธีทำการเกษตรที่ทำกันมาแต่ดั่งเดิม  อย่างไรก็ตามสำหรับปัจจุบันสังคมสมัยใหม่ต้องการปัจจัยอื่น ๆ ในการปรับปรุงคุณภาพชีวิต  และประเทศชาติต้องมีรายได้  จากการส่งออกผลผลิตการเกษตรเพื่อนำมาพัฒนาประเทศ  ดังนั้นการใช้เทคโนโลยีที่ศึกษา  แล้วว่ามีความเหมาะสมกับสภาพการเกษตรของเราจะช่วยให้ประสิทธิภาพของการผลิตและคุณภาพของผลผลิตดีขึ้น  เป็นที่ต้องการของตลาดทั้งในและต่างประเทศ  และไม่เป็นการถอยหลังเข้าคลอง

ประเทศไทยมีพลเมืองประกอบอาชีพเกษตรกรรมหรืออาชีพเกี่ยวเนื่องกับเกษตรกรรมถึ

80 %  พื้นที่ส่วนใหญ่ก็ใช้ในการเพาะปลูก  เนื่องจากมีทรัพยากรค่อนข้างอุดมสมบูรณ์  มีทะเลเป็นทางออกนำสินค้าเกษตรไปขายต่างประเทศ  จึงควรรักษาศักยภาพนี้ไว้ให้เป็นที่ทำมาหากินของคนรุ่นหลังด้วย

 

การเกษตรแผนใหม่กับการใช้ทรัพยากร        

การเกษตรในปัจจุบันได้เพิ่มการทำลายทรัพยากรต่าง ๆ ดังนี้

 

1.      การเพิ่มพื้นที่โดยบุกรุกป่า  การปรับเปลี่ยนป่าธรรมชาติเป็นสวนป่า เป็นต้น  หรือเสียพื้นที่ป่าไปกับโครงการอ่างเก็บน้ำ ฯลฯ

2.      การใช้น้ำมันเชื้อเพลิงกับเครื่องจักรกลการเกษตรต่าง ๆ  และการขนส่งพืชผล (ในอดีตไปทางเรือ)

3.      การใช้น้ำจำนวนมหาศาลในการทำนาปรัง

4.      โรงงานอุตสาหกรรมเกษตรที่ไม่ได้คำนึงถึงการทำลายแหล่งน้ำธรรมชาติ

5.      ภูมิปัญญาท้องถิ่นกับวัฒนธรรม ซึ่งเป็นทรัพยากรชุมชน  ได้ค่อย ๆ หายไป

 

การปรับเปลี่ยนวิธีทำการเกษตรให้ทันสมัยเป็นเรื่องจำเป็น  แต่ต้องพิจารณาอย่างชาญฉลาดและไม่ขาดความรับผิดชอบ

 

คำถาม

1.      ข้อความต่อไปนี้ข้อความใดไม่ใช่จุดมุ่งหมายของเกษตรแบบยั่งยืน

-          ผลผลิตสูงสุด

-          การควบคุมศัตรูพืชแบบผสมผสาน

-          เศรษฐกิจพอเพียง

-          ความมั่งคั่งสำหรับการสร้างถาวรวัตถุ

-          การใช้แต่ปุ๋ยอินทรีย์

2.      เกษตรยั่งยืนมีความสำคัญต่อสังคมชนบทไทยอย่างไร

3.      คำต่อไปนี้แตกต่างกันหรือไม่อย่างไร

3.1  ผักปลอดสารพิษ      และ  ผักไร้สารพิษ

3.2  เกษตรอินทรีย์          และ  เกษตรชีวภาพ

4.      เกษตรแบบผสมผสานมีข้อดีและข้อเสียอะไรบ้าง

5.      หญ้าแฝกช่วยในการเกษตรแบบยั่งยืนอย่างไรบ้าง

 

เอกสารอ้างอิง

คณะทำงานวิชาการ.  2539.  การใช้ประโยชน์หญ้าแฝก.  เอกสารเผยแพร่กรมพัฒนาที่ดิน  กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.

จุลณีย์ ถนอมพล.  2546.  พัฒนาการมีส่วนร่วมแบบองค์รวม (พหุภาคี) สัจธรรมสู่ภาคเกษตรยั่งยืนอย่างแท้จริง.  http://www.asoke.info/kundinfa/appendix/oot/oat05.html

ณรงค์ โชควัฒนา.  2540.  ความจำเป็นเร่งด่วนที่จะต้องปฏิรูปโครงสร้างการเกษตรของชาติ.  เอกสารประกอบคำบรรยาย

สุชาติ เมืองแก้ว, อุไร พานิชอัครา และพิเชษฐ อุไรรงค์.  พัฒนาเกษตรไทยเพื่อการผลิตและสิ่งแวด-ล้อม.  สำนักนโยบายและแผนอุดมศึกษา  สำนักงานปลัดกระทรวงมหาวิทยาลัย ทบวงมหาวิทยาลัย

อนันต์ ดาโลดม.  2546.  เกษตรยั่งยืน.  http://www.doa.go.th/sustainable/24-02-42_1.html

อภิพรรณ พุกภักดี.  2546.  เกษตรยั่งยืน.  http://www.greenag.org/meaning2_2.asp